Plastik Nedir?
Plastikler, yüksek molekül ağırlıklı organik ya da polimerlerden oluşmaktadır. Organik moleküller ve polimerler, birbirine kimyasal olarak yeni yapıların ortaya çıktığı zincir sistemleridir. Plastik, verilen biçimi alabilen anlamına gelen Yunanca "plastikos" sözcüğünden gelmektedir. Dünyada üretilen petrolün toplamının sadece %4'ü plastik malzeme üretiminde kullanılmaktadır.
Plastik maddeler düşük ağırlıkta, ucuz, kolay işlenebilir, birçok alanlarda kullanılmaları ve yer almalarından dolayı günümüzde önemli ticari malzemelerdir. Plastiklerin günümüzde birçok sektörün gelişmesine ve mevcut ürünlerin daha verimli hale gelmelerinde inovatif katkı sağlamaktadır.
Plastik malzemeler çoğunlukla bir defa kullanıp atılmalarından dolayı çok yer kaplamakta ve çevre kirliliğine neden olmaktadır.
Yeniden kazanma imkanı olan atıkların çeşitli fiziksel, kimyasal proseslerden geçirilerek, ikincil hammaddelere üretim sürecine dahil edilmesine geri dönüşüm denir.
Plastik malzemeler de kimyasal geri dönüşüm ve mekanik geri dönüşümle dönüştürülerek tekrar kullanılmaktadır. Kimyasal geri dönüşümde plastikler, ayrıkların, eriyik bileşik ve şekilli yeni ürünlerdir. Şimdilerde, plastik atıklarda geri dönüşüm için mekanik geri dönüşüm tercih edilmektedir. Hollanda'da atıklar kaynakta ve mekanik olarak ayrılmaktadır. Plastik ambalaj atıkları ayıklanır ve çeşitli plastik malzemeler olarak sınıflandırılır. Fraksiyon çeşitleri şunlardır; PET, PE, PP, film, karışık plastiklerdir. 2007 yılında dünyada plastik üretimi yaklaşık 260 milyon tondu. Avrupa'da, otomotiv, inşaat, elektrik ve elektronik malzeme sektöründe yoğunluğundan dolayı 24,6 milyon ton atık plastik ambalaj üretilmesine neden olmaktadır. Atıkların %50'si depolama alanında, %20'si geri dönüşümde, %30'u enerji kazanımında kullanılmaktadır.
AB’de 2005 yılında Avrupa Komisyonu, atıkların önlenmesi ve geri dönüştürülmesi için stratejik hedefler belirlemiştir.
1994’den beri AB’de plastik atık geri dönüşümü hedefi ağırlıkça %15 olarak belirlenmiştir. Daha sonra plastik ambalaj atıkları için hedef %22,5 oranına çıkarılmıştır.
2008/98/EC Atık Çerçeve Direktifinde evsel atık, kağıt, plastik ve cam atıklar dahil %50 geri dönüşüm hedefi belirlenmiştir. Geri dönüşümde öncelik sırasında atık yönetim hiyerarşisi uygulanmaktadır. Bunlar; önleme, yeniden kullanım, geri dönüşüm ve diğer yöntemlerdir.
Plastik ambalajların çok fazla şekilde tüketilmesinden dolayı günümüzde plastik ambalajlar yeniden kullanılabilir formlarda üretilmektedir. IBC ve plastik bidonlar nem ve kimyasal maddelere karşı dayanaklıdır. Bu özelliklerinde dolayı IBC ve plastik bidonlar kimyasal madde taşınması ve depolanmasında tercih edilmektedir. Plastik ambalajlar, kirliliği oluşturan malzemeye ve boyutlarına göre sınıflandırılarak depolanmaktadır. Kullanılabilir IBC ve plastik ambalajlar belirli temizleme metotları kullanılarak yeniden kullanım için hazırlanmaktadır. Kullanım ömürleri sona ermiş olan IBC ve plastik bidonlar fiziksel ve mekanik geri dönüşüm metotlarıyla hammadde elde etme, atıkları gazlaştırma, yakma gibi işlemlerden geçirilerek elektrik ve yakıt enerjisi elde etmekte kullanılmaktadır.
Plastik Malzemelerin Özellikleri Nelerdir?
Plastiklerin, kimyasal içerikleri açısından polimer grubuna dâhildir. Polimerler çok küçük kimyasal yapıların tekrarından oluşan geniş moleküllerdir. Monomerlerin birbirine tutunmasıyla elde edilen moleküller katı, sıvı ve gaz halde bulunurlar.
Plastikler belirli basınçta kalıcı olarak şekil değiştirebilen madde olarak bilinmektedir. Üretim sektöründe plastik, ürünlerinin belirli aşamalarında akıcı veya plastik kıvam almaları ve baskın olarak kalıpların şeklini alabilen ürünler olarak tanımlanmaktadır. Plastik bölümünde malzemeler doğal ve sentetik olarak adlandırılmaktadır. Lifli malzemeler (ahşap, deri, yün vb.) doğal polimerlerdir. Endüstride kullanılan plastikler sentetik polimerlerdir.
Plastiklerin en ayırt edici özelliği ısıya karşı erime dirençlerinin düşük olmasıdır. İç yapıları şekilsizdir. Katı halden sıvı hale geçişleri yavaş bir şekilde gerçekleştiğinden işlenmeleri kolay olmaktadır.
Plastikler istenilen forma kalıplanabilmekte ve şekillenebilmektedir. Plastikler dış etkilere ve atmosfer etkilere dayanım göstermektedir. Bazı türleri kimyasal müdahalelere direnç gösterir, doğada çözülmez. Elektrik iletkenlikleri yoktur, ısı iletkenlikleri düşüktür, hafiftirler, nem almazlar ve renklerindeki bozulmalar, yüksek sıcaklıkta renkleri değiştirilebilir işlenebilir oran fazladır ve son derece yanıcıdır.
